Монгол Улсын гавьяат жүжигчин, Том Жагаа буюу Гончигийн Жаргалсайхан хип хоп шүтдэг гэнэ. Урлагийн эрх чөлөөг энэ урслагаас мэдэрдэг гэж тэр тайлбарлалаа.
Монголын тал нутгаар эстрад урлагийн үрийг тарьсан “Соёл Эрдэнэ” хамтлагийн ахлагч, гавьяат жүжигчин Г.Жаргалсайханы ажлын өрөөгөөр зочиллоо. Өрөөний хананд 35 жилийн өмнөх “Соёл Эрдэнэ” хамтлагийн анхны бүрэлдэхүүнээс эхлээд он дараалсан түүхэн зургуудыг өлгөсөн байлаа. Монголын эстрад урлагийн түүхийг бараг тэр чигээр ханандаа өлгөсөн өрөөнд бидний ярилцлага өрнөсөн. Өнгөрсөн зун гавяат зүтгэлтэн цол хүртсэн тэрбээр төрийн том цолоо мялааж арваннэгдүгээр сарын 30-ны үдэш үзэгчидтэйгээ хамтдаа дуулахаар шийджээ. Тоглолтынх нь нэр “Хамтдаа дуулъя”.
-Тоглолт болоход хэдхэн хоног үлдлээ. Үзэгчидтэй хамт дуулахад бэлэн үү?
-Ерөнхийдөө бэлэн. Өнгөрсөн долдугаар сард “Соёл-Эрдэнэ”-ийнхээ 35 жилийн ойгоор том тоглолт хийсэн. Энэ тоглолтоосоо хэдхэн дуу шигшээд авчихад л бэлтгэл дуусна.
-Поп, нийтийн, хип хоп дуучид “холилдсон” өвөрмөц тоглолт болох сурагтай?
-Хамтарч ажилладаг уран бүтээлчид бүгд оролцоно. Сүүлийн үед бид нэг нэгнээ хотынх, хөдөөнийх гэж хэлэх болж. Дуу гэдэг нэг л зүйл учир ингэж талцах утгагүй. Урьд нь намайг “Нийтийн дуу бичлээ” гэж зэмлэх нь халаг байсан. Сүүлийн үед хамтраад л дуулцгаадаг боллоо шүү дээ.
-Төрөл жанр болгоны уран бүтээлчтэй хамтарч ажиллаж чаддагийн нууц нь юунд байна?
-Манай “Соёл Эрдэнэ” хамтлаг “Хүүш Дамдин”, “Шалзат баахан шарга” зэрэг ардын дууг шинээр найруулж, эстрадын болгож байсан. Тухайн үедээ улсдаа ганц хамтлаг байсан тул рок, поп, ардын, дуурь гээд бүх л төрлийн хөгжим тоглодог байжээ. Тэр үеийн хүмүүжил, сэтгэлгээ юм болов уу даа.
-Та хип хоп хамтлагт ч стильд нь тохирсон ая зохиож өгсөн байна лээ?
-Бодит үнэнийг дуугаар илэрхийлдэг учраас би хувьдаа хип хопыг шүтдэг. Урлагийн эрх чөлөөг энэ урсгалаас мэдэрч болно. Дээхнэ үед “Хайрт минь” гэж бичээд зэмлүүлдэг байсан. Олон ч дуу дарагдсан. Тухайлбал, “Хүлээлт” дууг минь
…Үүр цайтал чамайг хүлээнэ…
гэдэг мөрнөөс нь болж хасч байлаа.
-Яагаад?
-Үүр цайтал хүн хүлээгээд зогсч байдаг тийм ажилгүй амьтан гэж хаана байсан юм гэж загнасан. Ганц миний дуунууд тийм зам туулаагүй. Манай Галсаагийн гоё хайрын дууг засч янзалсаар байгаад улаан Москваг магтан дуулсан утга бүхий болгочихож байсан юм.
-Таны намтраас уншсан юм. 200 гаруй дуу зохиожээ гэж. Энэ олон дуунууд хэдийгээр төрдөг вэ?
-Ихэнхдээ хөгжмөө өглөөгүүр бичдэг. Долоон цагийн үед босоод хүмүүсээс авсан үгээ уншиж, тойруулж харж байгаад л нухана даа. Сэтгэлд нийцсэн шүлэгт дорхноо л ая ороод ирнэ. Аяаа олчихвол тэгээд орхичилгүй хөгжмийн найруулга хийж, өөрөө дуулаад, CD дээр хуулж хүнд өгөхөд бэлэн болгож байж нэг дуу гаргана.
-Нэг дайралтаар бүгдийг амжуулдаг байх нь ээ. Бас өөрөө дуулна…
-“Нэг иймэрхүү болох нь байна шүү” гээд л яруу найрагч, дуучин хоёртоо үзүүлэхэд амар байдаг юм.
-Та “Соёл Эрдэнэ” хамтлагийн ахлагчаар ажилладаг ч чөлөөт уран бүтээлч шүү дээ. Тэгэхээр гадуур тоглодог уу?
-Манай хамтлаг Соёлын төв өргөөнд байрладаг. Бид гурвуулаа үлдсэн. Насантогтох СУИС-д багшилж, Цолмон оройдоо “Шар айраг”-ийнхантай бааранд тоглодог. Би өөр хамтлагтай тоглодог байсан ч одоохондоо больчихсон. Энэ тэндээс урилга ирвэл хамтлагаараа дуулдаг даа.
-Та гэртээ студитэй болохоор ажилдаа хэт улайраад, гэрийн ажлаа хойш тавиад байна уу?
-Амьдралын минь хэмнэл бараг өөрчлөгддөггүй юм. Анх “Соёл-Эрдэнэ”-д ороод өглөө зургаан цагт ажилдаа очиж хөгжмөө зохионо, ажил эхэлж бусдыгаа цуглахаар хөгжмөө сонсгоод, хамтдаа сууж найруулгаа хийдэг байсан. Сүүлд гэртээ төгөлдөр хууртай болж, үүрээр яаран гарч гүйхээ больсон. Дээр үед чинь нот бичнэ, санаанд байгаа аяа газар дээр нь түргэхэн тэмдэглэж авахгүй л бол өнгөрөө. Харин одоо гэртээ студитэй болсон, бүр амар. Гэртээ сууж байгаад хамаг ажлаа амжуулаад, гэр амьтай болоод байгаа.
Дандаа студидээ сууж байна гэж юу байхав. Нас ахиад удаан суухаар нуруугаар хатгадаг болж. Нэг суухаараа цаг хугацааг мартчихсан байх юм. Миний болоод гэр орны минь арын албыг эхнэр гүйцээнэ. Үргэлж бичээд сууна гэж юу байхав, хааяа гэр орны ажилд туслаж хоол унд хийнэ ээ.
-Том Жагаа хэр сайн тогооч вэ?
-Дажгүй тогооч гэж боддог шүү. Зав л гарвал гал тогоо эргүүлнэ ээ.
-Ар гэрийн цаг наргүй их ажилд хэр дэм болдог вэ?
-Дэмнэлгүй яахав. Энэ чинь миний үүрэг шүү.
-Аавыгаа дуурайн урлагийн тогоонд чанагдах хүн танайд бий юү?
-Байхгүй. Би хоёр хүүхэдтэй. Яг хөгжим сонирхох насыг нь би алдчихсан юм. Эхнэр бид хоёр хойшоо сургуульд яваад, хүүхдүүдээ дөрөв, тавтай байхад нь л ахындаа үлдээсэн. Биднийг хойно байхад хүүхдүүд сургуульд орж, ах минь номын мөрөөр явуулсан. Би ирчихээд хүүгээ Хөгжим, бүжгийн коллежид оруулах гэтэл өөрөө дургүйцээд, багш нь “Хүүхэд дургүй байхад хүчлэх хэрэггүй” гээд л орхисон доо. Одоо том нь “Голомт” банкны салбарын захирлаар ажиллаж байна.
-Таныг яагаад Том Жагаа гэдэг юм бэ?
-Би “Баян Монгол”-д байж байгаад 1980 онд хамтлагтаа ороход манай нөгөө гавьяат амидай бас “Соёл Эрдэнэ”-д байсан. Тэгээд нэг дор хоёр Жагаа боллоо. Нэгийг нь дуудахаар хоёулаа эргэж хараад. Амидайг минь буржгар гэж дуудах гэхээр миний үс ургахаараа бас буржийдаг. Нэг мэдэхнээ манайхан ярьж байгаад том, жижиг гэх болсон. Би Жагаагаас нэг насаар ах, бас арай өндөр болохоор том нь болж таарахгүй юү. Том гэж нэрийг минь “Хонх”-ын Энхбаяр би өгсөн гэнэ, Долгион бас би өгсөн гээд л байдаг юм.
-Насаа эгч, Цолмон ах та гурав “Соёл Эрдэнэ”-ийн галыг сахиж үлджээ. Яваандаа хамтлагаа шинэ уран бүтээлчдээр сэлбэх үү?
-Үнэндээ энэ талаар санаа зовж л байна. Зун хөгжим тоглодог хэдэн хүүхэд аваад, бэлтгэл хийлгэж үзсэн, хэцүү юм билээ. Амьд хөгжим тоглодог хүүхэд ховор болж, байгаа хэд нь нэг дор багталцахгүй юм. Эсвэл арай гайгүй байгааг нь өөр хамтлаг аваад явчих юм. Тэгээд ч стиль, ая дан таарахгүй. Үеийнхээ хөгжимчдийг авья гэхээр нас нь явсан байна. Тэгээд “Хөнтэнгэр”-ийн Энхбаяр, “Өргөө”-гийн Болоожтой хамтарч “Соёл Эрдэнэ”-ийн нэрийн өмнөөс уран бүтээл хийж байна. Насаа цомгоо гаргаж, Цоомоо хөгжмөө тоглоод, би аяаа зохиогоод явж байгаа нь “Соёл Эрдэнэ” хамтлагийн уран бүтээл шүү дээ.
Хөгжимчид бэлтгэлээ хийхээр хөгжмөө “сойж”, Том Жагааг зорьсон дугаарласан байсан тул энэ хүрээд бидний ярилцлага өндөрлөлөө.